Deel 9: De Holocaust en de vernietigingskampen
Pytheas
3 min. lezen
De Holocaust was een van de meest gruwelijke gebeurtenissen uit de wereldgeschiedenis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog voerde nazi-Duitsland onder leiding van Adolf Hitler een systematische genocide uit op Joden, Roma en Sinti, politieke tegenstanders, homoseksuelen, gehandicapten en andere groepen die niet pasten in hun racistische ideologie.
De opkomst van antisemitisme in nazi-Duitsland
Het antisemitisme in Duitsland had diepe wortels, maar bereikte een nieuw hoogtepunt toen de nazi’s in 1933 aan de macht kwamen. Joden werden al snel buitengesloten uit het openbare leven door middel van de Neurenberger wetten (1935), die hen hun burgerrechten ontnamen.
Bedrijven van Joden werden overgenomen, Joodse kinderen mochten niet meer naar gewone scholen en overal werd propaganda verspreid waarin Joden werden afgeschilderd als de vijand.
De Kristallnacht (1938)
Op 9 en 10 november 1938 vond de Kristallnacht plaats: een georganiseerde pogrom waarbij Joodse winkels, huizen en synagogen werden vernield en duizenden Joden werden gearresteerd. Dit was een voorbode van de massale vervolgingen die zouden volgen.
De weg naar vernietiging
Met de Duitse inval in Polen in 1939 kregen de nazi’s de controle over miljoenen Joden. In de eerste jaren werden zij gedwongen in getto’s te wonen: afgesloten stadswijken waar ze onder erbarmelijke omstandigheden leefden. Het bekendste voorbeeld is het getto van Warschau, waar honger, ziekte en overbevolking talloze slachtoffers maakten.
In 1942 besloten de nazi’s tot de zogenaamde ‘Endlösung der Judenfrage’ (de definitieve oplossing van het Jodenvraagstuk). Tijdens de Wannseeconferentie werd de massavernietiging van het Joodse volk systematisch gepland.
Vernietigingskampen
De nazi’s bouwden speciale vernietigingskampen in bezet Polen. De bekendste waren Auschwitz-Birkenau, Sobibor, Treblinka, Chelmno, Majdanek en Belzec. Hier werden miljoenen mensen vermoord in gaskamers.
- Auschwitz-Birkenau werd het grootste kamp, waar meer dan 1,1 miljoen mensen omkwamen.
- In Sobibor werden zo’n 250.000 mensen vermoord, onder wie veel Nederlandse Joden.
- In Treblinka werden in iets meer dan een jaar tijd ongeveer 900.000 mensen gedood.
Naast de vernietigingskampen waren er talloze concentratiekampen zoals Dachau, Buchenwald en Ravensbrück, waar mensen door dwangarbeid, honger en mishandeling omkwamen.
Het lot van de Joden in Nederland
Van de circa 140.000 Joden die in 1940 in Nederland woonden, werden er ongeveer 107.000 gedeporteerd. Slechts 5.000 van hen overleefden. De meesten werden naar Westerbork gebracht en van daaruit per trein naar Auschwitz en Sobibor gedeporteerd.
Een van de bekendste slachtoffers is Anne Frank, wier dagboek wereldberoemd werd en symbool staat voor de gruwelen van de Holocaust.
Andere vervolgde groepen
Hoewel Joden het grootste doelwit waren, werden ook andere groepen vervolgd:
- Roma en Sinti: tienduizenden werden in kampen vermoord.
- Homoseksuelen: velen werden gearresteerd en naar kampen gestuurd.
- Gehandicapten: in het kader van het beruchte Aktion T4-programma werden duizenden geestelijk en lichamelijk gehandicapten geëuthanaseerd.
- Politieke tegenstanders: communisten, socialisten en verzetsleden kwamen eveneens in kampen terecht.
Bevrijding en onthulling van de gruwel
Toen de geallieerden in 1944 en 1945 oprukten, bevrijdden zij de concentratiekampen. Soldaten van het Rode Leger en de westerse geallieerden werden geconfronteerd met de massagraven, uitgemergelde gevangenen en de gruwelijke overblijfselen van de genocide.
De beelden uit kampen als Buchenwald, Bergen-Belsen en Auschwitz schokten de wereld en lieten zien tot welke onmenselijke daden de nazi’s in staat waren.
Wist je dat?
- In totaal kwamen er ongeveer zes miljoen Joden om in de Holocaust.
- In Auschwitz werkten SS’ers met Zyklon B-gas om mensen massaal te vergassen.
- Er waren ook verzetsacties binnen de kampen: in Sobibor en Treblinka vonden opstanden plaats, waarbij gevangenen probeerden te ontsnappen.
- Het dagboek van Anne Frank is vertaald in meer dan 70 talen en behoort tot de meest gelezen boeken ter wereld.
De erfenis van de Holocaust
Na de oorlog werden tijdens de Neurenbergprocessen nazi-leiders berecht voor misdaden tegen de menselijkheid. Tot op de dag van vandaag geldt de Holocaust als een waarschuwing tegen racisme, antisemitisme en intolerantie.
Musea, monumenten en herdenkingen houden de herinnering levend, zodat de gruwelen van de Holocaust nooit worden vergeten.
