Deel 11: De Slag om Koersk – de grootste tankslag aller tijden (1943)
Pytheas 
Na de nederlaag bij Stalingrad in februari 1943 probeerde Duitsland opnieuw het initiatief te herwinnen aan het Oostfront. Dit leidde tot de Slag om Koersk, die van juli tot augustus 1943 plaatsvond en bekendstaat als de grootste tankslag uit de geschiedenis. Het was het laatste grote Duitse offensief in het oosten en eindigde in een beslissende overwinning voor de Sovjet-Unie.
Achtergrond
De Duitse Wehrmacht had enorme verliezen geleden in Stalingrad en wilde het moreel herstellen. Adolf Hitler geloofde dat een groot offensief de situatie kon keren. Het doelwit werd de Koersk-saillant, een uitstekend stuk frontlijn in Sovjetgebied. Door de stad Koersk vanuit noord en zuid aan te vallen, hoopte Duitsland het Rode Leger in te sluiten.
De Sovjets, onder leiding van Stalin en bevelhebbers als Zjoekov, wisten echter via spionage en inlichtingen dat er een Duitse aanval zou komen. Ze bereidden zich maandenlang voor door gigantische verdedigingslinies te bouwen:
- Meer dan 3000 km aan loopgraven
- Tienduizenden antitankmijnen
- Drie tot vijf verdedigingsgordels diep
Operatie Citadel
De Duitse aanval, codenaam Operatie Citadel, begon op 5 juli 1943. Het Duitse leger zette zijn nieuwste wapens in, waaronder de beruchte Tiger– en Panther-tanks, ondersteund door luchtmacht en artillerie. Aan Duitse zijde vochten meer dan 900.000 soldaten en 2700 tanks.
De Sovjets hadden echter meer: 1,3 miljoen soldaten, 3600 tanks en 20.000 artilleriestukken. Hun tactiek was defensief – de Duitsers moesten zich stuklopen op de verdedigingslinies, waarna een tegenaanval zou volgen.
De tankslag bij Prochorovka
Het meest iconische moment van de slag vond plaats bij Prochorovka op 12 juli 1943. Hier botsten meer dan 1000 tanks in een chaotische strijd van dichtbij. Het terrein was smal en hobbelig, waardoor de zware Duitse tanks niet goed konden manoeuvreren. De lichtere Sovjettanks, zoals de T-34, waren wendbaarder en wisten de Duitse opmars te stoppen.
De Sovjet tegenaanval
Terwijl de Duitsers uitgeput raakten, lanceerden de Sovjets hun eigen offensieven: Operatie Koetoezov in het noorden en Operatie Rumjantsev in het zuiden. Dit dwong de Duitsers om zich terug te trekken. Tegelijkertijd begon de geallieerde invasie van Sicilië in juli 1943, waardoor Hitler troepen moest verplaatsen naar Italië.
Gevolgen van de Slag om Koersk
- Het was de laatste grote Duitse aanval aan het Oostfront; daarna waren de Duitsers overal in de verdediging.
- Duitsland verloor tienduizenden manschappen en honderden tanks, waarvan veel niet meer te vervangen waren.
- De Sovjets namen definitief het initiatief en begonnen een reeks offensieven die hen uiteindelijk naar Berlijn zouden brengen.
- Het Rode Leger bewees dat het niet alleen kon verdedigen, maar ook grootschalige offensieven kon leiden.
Wist je dat?
- De Slag om Koersk duurde ongeveer 50 dagen en kostte meer dan 1,5 miljoen soldaten aan beide kanten hun leven of verwondingen.
- Het was de eerste keer dat de Duitse Panther-tank werd ingezet, maar door technische problemen vielen er veel uit.
- De Sovjets hadden meer dan 400.000 antitankmijnen geplaatst – de grootste mijnenvelden tot dan toe.
- Na Koersk was het duidelijk dat Duitsland nooit meer het strategische initiatief zou herwinnen.
De Slag om Koersk werd een symbool van Sovjetkracht en markeerde het moment waarop de oorlog definitief kantelde. Vanaf dit punt rolde het Rode Leger westwaarts en zouden de Duitsers stap voor stap worden teruggedrongen tot in hun eigen hoofdstad.
