Deel 25: De atoombommen op Hiroshima en Nagasaki – het einde van de oorlog in Azië
Pytheas 
Terwijl in Europa de Tweede Wereldoorlog in mei 1945 ten einde kwam met de capitulatie van nazi-Duitsland, woedde de oorlog in Azië nog hevig voort. Japan gaf zich niet over, ondanks zware verliezen en massale bombardementen door de Verenigde Staten. Om een snelle en beslissende overwinning te forceren, besloot de VS een wapen in te zetten dat de loop van de geschiedenis voorgoed zou veranderen: de atoombom.
De ontwikkeling van de atoombom
Tijdens de oorlog werkte de Verenigde Staten in het grootste geheim aan het Manhattanproject, een wetenschappelijk programma gericht op de ontwikkeling van kernwapens. Onder leiding van wetenschappers als Robert Oppenheimer, Enrico Fermi en Niels Bohr werd in juli 1945 de eerste kernexplosie getest in de woestijn van New Mexico: de beroemde Trinity-test.
President Harry S. Truman stond vervolgens voor een moeilijke beslissing. Zou de VS de atoombom inzetten tegen Japan om de oorlog te beëindigen, of zou er gekozen worden voor een conventionele invasie, die naar verwachting miljoenen levens zou kosten? Truman koos voor de bom.
Hiroshima – 6 augustus 1945
Op 6 augustus 1945 vloog het Amerikaanse vliegtuig Enola Gay boven de Japanse stad Hiroshima en liet een atoombom vallen met de codenaam “Little Boy”.
Binnen seconden werd een groot deel van de stad weggevaagd. Temperaturen van duizenden graden veroorzaakten een vuurbal die alles in de omgeving vernietigde. Ongeveer 70.000 mensen kwamen direct om het leven, en tienduizenden stierven in de weken daarna aan brandwonden en stralingsziekten.
Hiroshima, een stad van ongeveer 350.000 inwoners, was in één klap grotendeels verwoest.
Nagasaki – 9 augustus 1945
Drie dagen later, op 9 augustus 1945, werd een tweede atoombom ingezet. Ditmaal trof de bom, met de codenaam “Fat Man”, de stad Nagasaki. Hoewel de stad door heuvels gedeeltelijk beschermd was tegen de schokgolf, kwamen alsnog meer dan 40.000 mensen onmiddellijk om het leven. Ook hier volgden tienduizenden doden door stralingsziekten en verwondingen.
De overgave van Japan
Na de tweede aanval besefte de Japanse keizer Hirohito dat verder vechten zinloos was. Op 15 augustus 1945 kondigde hij via de radio de onvoorwaardelijke overgave van Japan aan. Daarmee kwam er officieel een einde aan de Tweede Wereldoorlog.
Op 2 september 1945 werd de capitulatie officieel ondertekend aan boord van het Amerikaanse slagschip USS Missouri in de baai van Tokio.
Wist je dat?
- De atoombom op Hiroshima had een explosieve kracht van ongeveer 15 kiloton TNT, terwijl de bom op Nagasaki nog krachtiger was met 21 kiloton TNT.
- Veel slachtoffers overleefden de explosie, maar stierven later aan radioactieve straling, iets wat destijds nauwelijks werd begrepen.
- Overlevenden van de atoombommen worden in Japan aangeduid als hibakusha (“gebombardeerde mensen”). Zij kampen vaak hun hele leven met gezondheidsproblemen en sociale stigma’s.
- De keuze om de atoombom in te zetten blijft tot vandaag de dag een van de meest controversiële beslissingen in de wereldgeschiedenis.
Gevolgen voor de wereld
De inzet van atoombommen op Hiroshima en Nagasaki veranderde de wereld voorgoed. Het toonde de ongekende vernietigingskracht van kernwapens en leidde tot een nieuw tijdperk: de Koude Oorlog, waarin nucleaire dreiging een centrale rol speelde.
Tegelijkertijd groeide de roep om internationale samenwerking om zulke wapens nooit meer te gebruiken. In de decennia daarna zouden verdragen als het Non-proliferatieverdrag (NPV) proberen de verspreiding van kernwapens te beperken.
