Deel 6: De oorlog in Noord-Afrika en de Middellandse Zee (1940–1943)

Naast de strijd in Europa en Azië speelde ook Noord-Afrika een cruciale rol in de Tweede Wereldoorlog. Het gebied was van groot strategisch belang: wie Noord-Afrika beheerste, had toegang tot de Middellandse Zee, het Suezkanaal en de olieroutes uit het Midden-Oosten.

De eerste gevechten

Toen Italië in juni 1940 aan de zijde van Duitsland de oorlog binnentrad, richtte dictator Benito Mussolini zijn pijlen op de Britse koloniën in Noord-Afrika. Vanuit Libië, toen een Italiaanse kolonie, vielen Italiaanse troepen Egypte binnen, waar de Britten heersten. De aanval liep echter al snel vast.

De Britten sloegen hard terug en behaalden in de winter van 1940–1941 grote overwinningen. Duizenden Italiaanse soldaten werden krijgsgevangen gemaakt, en het leek alsof Mussolini’s avontuur al vroeg mislukt was.

Het Afrika Korps en Rommel

Adolf Hitler wilde voorkomen dat Italië volledig verslagen werd en stuurde Duitse troepen ter versterking. Onder leiding van generaal Erwin Rommel, beter bekend als de “Woestijnvos”, arriveerde het Afrika Korps in 1941. Rommel bleek een briljant tacticus en wist de Britten meerdere malen terug te dringen in de woestijn.

De strijd in Noord-Afrika werd gekenmerkt door snelle manoeuvres, tankslagen en zware gevechten in extreme hitte en zandstormen. Steden en oases wisselden regelmatig van bezetter, en beide partijen leden zware verliezen.

Strategisch belang van Egypte en het Suezkanaal

Het Suezkanaal was van levensbelang voor de Britten, omdat het de kortste route vormde naar India en de rest van hun rijk. Rommel probeerde herhaaldelijk door te breken naar Egypte om het kanaal in handen te krijgen, maar de Britten verdedigden het gebied met man en macht.

Keerpunt: El Alamein

Het beslissende keerpunt kwam in oktober–november 1942, tijdens de Tweede Slag bij El Alamein. Onder leiding van generaal Bernard Montgomery voerden de Britten een grootschalig offensief uit tegen Rommels troepen. Met steun van versterkingen en superieure bevoorrading wisten de geallieerden de Duits-Italiaanse legers een zware nederlaag toe te brengen.

Winston Churchill omschreef de overwinning later met de beroemde woorden: “This is not the end. It is not even the beginning of the end. But it is, perhaps, the end of the beginning.”

Operatie Torch en de geallieerde overwinning

Kort na El Alamein begonnen de Verenigde Staten hun eerste grote offensief in Europa: Operatie Torch (november 1942). Amerikaanse en Britse troepen landden in Marokko en Algerije, die onder controle stonden van de pro-Duitse Vichy-regering van Frankrijk. Na enige strijd sloten de Franse troepen zich aan bij de geallieerden.

Rommel en zijn Afrika Korps werden ingesloten tussen de Britten in het oosten en de Amerikanen en Fransen in het westen. In mei 1943 capituleerden de laatste Duitse en Italiaanse troepen in Tunesië.

Gevolgen van de Noord-Afrikaanse campagne

• Noord-Afrika kwam volledig onder geallieerde controle.
• Het Suezkanaal en de olietoevoer uit het Midden-Oosten waren veiliggesteld.
• De weg lag open voor de geallieerde invasie van Sicilië en Italië in 1943.
• De nederlaag in Afrika betekende een zware klap voor Mussolini en het fascistische Italië.