De Nerd 
De UNIVAC (Universal Automatic Computer) was een van de meest baanbrekende technologische uitvindingen van de 20e eeuw. Het was de eerste commercieel geproduceerde elektronische computer in de Verenigde Staten en wordt vaak beschouwd als de computer die het begin markeerde van het informatietijdperk. Het systeem werd in de jaren veertig ontwikkeld door J. Presper Eckert en John Mauchly, dezelfde pioniers die eerder de ENIAC hadden ontworpen, de allereerste elektronische digitale computer.
De UNIVAC was geen computer zoals we die vandaag de dag kennen. Het was een kolossaal apparaat van 14 meter lang, 2,6 meter hoog en 1,8 meter diep, met een totaalgewicht van meer dan 13 ton. Het systeem werkte met ongeveer 5.000 vacuümbuizen die verantwoordelijk waren voor het verwerken van de gegevens. Hoewel het apparaat enorm en log was, leverde het destijds ongekende rekenkracht.
De geheugencapaciteit bedroeg ongeveer 1.000 woorden van elk 12 tekens – wat volgens moderne maatstaven miniem lijkt, maar in de jaren ’50 revolutionair was. De UNIVAC maakte gebruik van kwiklijngeheugen, een vroege vorm van opslag waarbij geluidsgolven door buizen van kwik heen en weer kaatsten om informatie tijdelijk vast te houden.
De wortels van de UNIVAC lagen in militaire toepassingen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er behoefte aan razendsnelle berekeningen voor ballistische trajecten, en daarvoor werd eerst de ENIAC ontwikkeld. Na de oorlog besloten Eckert en Mauchly de technologie breder in te zetten en een computer te bouwen die ook voor de civiele en commerciële sector bruikbaar zou zijn.
In 1951 werd de eerste UNIVAC afgeleverd aan het U.S. Census Bureau, dat de computer gebruikte om de enorme hoeveelheid data van de volkstellingen te verwerken. Al snel volgden andere overheidsinstanties en bedrijven, waaronder het Pentagon, verzekeringsmaatschappijen en onderzoekscentra.
Een van de bekendste momenten in de geschiedenis van de UNIVAC vond plaats in 1952, toen de computer live op televisie de uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen voorspelde. Terwijl de meeste commentatoren nog twijfelden, berekende de UNIVAC met de vroege resultaten al snel dat Dwight D. Eisenhower zou winnen van Adlai Stevenson – een voorspelling die volledig juist bleek. Dit moment bracht de computer voor het eerst echt onder de aandacht van het grote publiek en liet zien dat computers niet alleen rekenmachines waren, maar ook krachtige instrumenten voor data-analyse en voorspellingen.
De UNIVAC werd al snel gebruikt voor uiteenlopende doeleinden:
- Het bijhouden van boekhouding en loonadministratie
- Het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek
- Het opstellen van statistieken en economische modellen
- Het verwerken van grote hoeveelheden overheidsgegevens
Hoewel de UNIVAC tegenwoordig primitief lijkt, was het in zijn tijd een wonder van techniek. Het was de eerste computer die in grotere aantallen werd verkocht – er werden uiteindelijk 46 exemplaren gebouwd. Het succes ervan overtuigde bedrijven en overheden van de kracht van elektronische gegevensverwerking en legde de basis voor de opkomst van de computerindustrie.
Dankzij de UNIVAC begonnen computers hun weg te vinden naar de bedrijfswereld en het dagelijks leven. Het was een directe voorloper van de moderne computers die we nu kennen, van laptops en smartphones tot de supercomputers die complexe wetenschappelijke berekeningen uitvoeren.
Leuke weetjes:
- De eerste UNIVAC kostte destijds ongeveer $1 miljoen – een enorm bedrag in de jaren ’50.
- De machine kon zo’n 1.000 instructies per seconde uitvoeren, een snelheid die nu lachwekkend klein lijkt, maar destijds ongekend was.
- De UNIVAC werd zo iconisch dat het zelfs in films en series verscheen als hét symbool van de toekomst.
De UNIVAC was veel meer dan alleen een computer: het was een symbool van vooruitgang en het begin van een nieuw technologisch tijdperk. Het maakte de weg vrij voor de digitalisering van de samenleving en heeft blijvend invloed gehad op wetenschap, bedrijfsleven en dagelijks leven. Zonder pioniers zoals Eckert en Mauchly, en zonder de UNIVAC, zou de wereld van vandaag er totaal anders hebben uitgezien.
