Doel – Het polderdorp dat standhoudt aan de Schelde

Doel is een klein dorp in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en maakt sinds de fusies van 1977 deel uit van de gemeente Beveren. Het ligt in het uiterste noordoosten van de provincie, op de linkeroever van de Schelde, in de polders van het Waasland en vlak bij de Nederlandse grens. In de Wase dialecten wordt het dorp vaak liefkozend “Den Doel” genoemd. Ondanks zijn kleine omvang en turbulente geschiedenis is Doel uitgegroeid tot een symbooldorp dat nationale en internationale bekendheid geniet.

Geschiedenis en ontwikkeling

Het dorp Doel kent een lange geschiedenis die teruggaat tot de middeleeuwen, toen de polders in dit deel van het Waasland werden ingedijkt en bewoonbaar gemaakt. Eeuwenlang leefden de inwoners voornamelijk van landbouw, veeteelt en visserij, waarbij de ligging langs de Schelde een belangrijke rol speelde in het economische en culturele leven.

Tot 1977 was Doel een zelfstandige gemeente met een oppervlakte van 25,61 km² en ruim 1300 inwoners in 1972. Nadien werd het een deelgemeente van Beveren. De dorpskern van Doel wordt aangevuld met enkele gehuchten zoals Ouden Doel, Rapenburg en Saftingen. Ook de Prosperhaven en De Schoof behoren tot het grondgebied van de deelgemeente.

Havenplannen en dreiging van verdwijning

Doel kwam vanaf de jaren zestig steeds vaker in het nieuws door de ambitieuze uitbreidingsplannen van de Antwerpse haven. De plannen voorzagen in een nieuw dok dat dwars door het dorp zou lopen, waardoor Doel volledig van de kaart dreigde te verdwijnen. Veel huizen werden onteigend en het aantal inwoners liep drastisch terug. Waar het dorp begin jaren zeventig nog meer dan 1.300 inwoners telde, waren dat er in 2007 nog slechts 388 en in 2014 amper 147.

Het dorpsbeeld veranderde ingrijpend: veel woningen kwamen leeg te staan en Doel werd steeds meer een spookdorp. Dit leidde niet alleen tot leegstand en verval, maar ook tot een toevloed van kunstenaars, fotografen en urbex-liefhebbers die de unieke sfeer van het dorp wilden vastleggen. De graffitikunst die in veel verlaten huizen verscheen, droeg bij aan de alternatieve en mysterieuze reputatie van Doel.

Akkoord en toekomstperspectief

Na decennia van onzekerheid kwam er in maart 2022 eindelijk duidelijkheid. Er werd een akkoord bereikt waarbij de haven van Antwerpen verder kan uitbreiden, zonder dat Doel hoeft te verdwijnen of onleefbaar wordt. Dit betekende een keerpunt: Doel zou niet langer enkel een symbool van verval zijn, maar een dorp met toekomstperspectief. Ook het veer tussen Lillo en Doel, een belangrijke verbinding over de Schelde, werd opnieuw in gebruik genomen.

De kerncentrale van Doel

Een markant kenmerk van de omgeving is de kerncentrale van Doel, die net ten noorden van het dorp staat. Met haar imposante koeltorens is ze van ver zichtbaar en levert ze elektriciteit aan België, Nederland en Duitsland. Hoewel de aanwezigheid van de kerncentrale niet onomstreden is, vormt ze een belangrijk element van de lokale identiteit en het economische landschap.

Bezienswaardigheden en erfgoed

Ondanks de turbulente geschiedenis blijft Doel een dorp vol bezienswaardigheden en cultuurhistorische waarde.

• De dorpskern met zijn oude straten, leegstaande huizen en kleurrijke graffiti vormt een bijzondere mix van verleden en hedendaagse kunst.
• De Scheldedijk biedt een prachtig uitzicht over de rivier en de omliggende polders.
• De Prosperpolder en omliggende natuurgebieden zijn geliefd bij wandelaars en natuurliefhebbers.
• De oude molen van Doel, een beschermd monument, is een van de iconen van het dorp.
• Het dorp is bovendien een vast onderdeel geworden van urbex-toerisme, hoewel dit tegenwoordig meer gereguleerd en veilig verloopt. In tegenstelling tot illegale locaties, kunnen bezoekers Doel legaal ontdekken, en zijn er voorzieningen zoals horeca en rondleidingen aanwezig. Dit maakt het een van de weinige urbex-achtige bestemmingen die zowel toegankelijk als veilig zijn voor een breed publiek.

Doel vandaag de dag

Vandaag is Doel een bijzondere plek waar verleden, verval en toekomst samenkomen. Het blijft een geliefde bestemming voor toeristen, fotografen, kunstenaars en nieuwsgierigen die het unieke karakter van het dorp willen ervaren. Hoewel de bevolking klein is gebleven, leeft er nieuwe hoop onder bewoners en sympathisanten dat Doel kan uitgroeien tot een leefbare gemeenschap, waarbij cultuur, erfgoed en toerisme een centrale rol spelen.

Doel is daarmee veel meer dan een dorp in de schaduw van de Antwerpse haven: het is een symbool van verzet, volharding en culturele rijkdom.

Doel is een dorp in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en een deelgemeente van Beveren. Doel ligt in het uiterste noordoosten van de provincie, op de linkeroever van de Schelde, in de polders van het Waasland, vlak bij de Nederlandse grens. In de Wase dialecten noemt men het dorp “Den Doel”. Doel raakte sinds de jaren zestig bekend door uitbreidingsplannen voor de haven van Antwerpen die het dorp zouden laten verdwijnen. Sinds 1998 zijn er plannen voor een nieuw dok dwars over het dorp. In maart 2022 werd uiteindelijk toch een akkoord bereikt waardoor de uitbreiding van de haven kan doorgaan zonder dat Doel daardoor moet verdwijnen of onleefbaar wordt.^[1] Ook het veer tussen Lillo en Doel wordt hersteld.

In de Wase dialecten noemt men het dorp “Den Doel”. Doel raakte sinds de jaren zestig bekend door uitbreidingsplannen voor de haven van Antwerpen die het dorp zouden laten verdwijnen. Sinds 1998 zijn er plannen voor een nieuw dok dwars over het dorp. In maart 2022 werd uiteindelijk toch een akkoord bereikt waardoor de uitbreiding van de haven kan doorgaan zonder dat Doel daardoor moet verdwijnen of onleefbaar wordt.^[1] Ook het veer tussen Lillo en Doel wordt hersteld.

Doel was tot 1977 een zelfstandige gemeente met een oppervlakte van 25,61 km² en telde in 1972 ca. 1300 inwoners. Op 31 december 2007 telde Doel nog 388 inwoners, op 31 december 2014 nog slechts 147 inwoners. De deelgemeente Doel omvat naast de dorpskern de gehuchten Ouden Doel, Rapenburg en Saftingen. Verder hoort ook de Prosperhaven (dit is de haven van Prosperpolder) en De Schoof nog bij Doel. Net ten noorden van het dorp staat de kerncentrale Doel, die stroom levert aan afnemers in België, Nederland en Duitsland.