Is dit de locatie van Atlantis?

De Richatstructuur (Guelb el-Richat) is een natuurfenomeen dat zich ongeveer 40 kilometer ten noordoosten van Ouadane in de Maur Adrar-woestijn in Mauritanië (Noordwest-Afrika) bevindt.

Eerst werd gedacht dat het om een meteorietinslag ging, vanwege de cirkelvorm. Later onderzoek wees erosie aan als oorzaak. Een domestructuur van hard vulkanisch gesteente is vlak geërodeerd, waardoor de verschillende gesteentelagen eronder zijn blootgelegd en een cirkelvormig patroon ontstond.

Nu denken diverse wetenschappers dat dit gebied 10.000 jaar geleden groen was, en dat dit door een natuurramp allemaal de zee in is gespoeld.

Zou dit de locatie van Atlantis kunnen zijn?

Het Youtube kanaal Bright Insight heeft een aflevering gemaakt waarin ze die mogelijkheid onderzoeken. Er zijn opvalland veel overeenkomsten met de beschrijvingen van Atlantis en het Oog van de Sahara. Onder meer de ligging en de afmetingen kloppen, er was een duidelijke verbinding met de zee op het zuiden. Verder is er uit sateliet beelden op te maken dat hier vele duizenden jaren geleden heel veel water heeft gestroomd.

Verder onderzoek van Canadese geologen in 2005 leidde tot de hypothese dat het een magmatisch lichaam is, daterend uit het Krijt-tijdvak, dat in ringen bedekt werd door een silica-houdende breccie en afzettingen van kalksteen en dolomiet. Door de voortdurende vulkanische activiteit in de vorm van ringvormige dikes met de productie van voornamelijk alkalisch uitvloeiingsgesteente (andesiet en trachiet) als gevolg, zou een bijzondere vorm van karstificatie zijn opgetreden. Hierbij zou een radiaal patroon van diaklazen (scheuren) ontstaan zijn waardoor de bovenliggende breccie en kalksteen in cirkelvormige lagen wel of niet erodeerde, afhankelijk van de competentie van het gesteente. Eenzelfde proces is zichtbaar op de Montserrat in Spanje.

Plato

Atlas (oude man links) en Hercules, tussen zijn Zuilen van Hercules, schilderij van Lucas Cranach de Oudere, na 1537. Volgens Plato heersten Atlas en zijn negen broers als eersten over Atlantis.

Plato’s beschrijving van een mythisch eiland komt over de hele wereld in vele verhalen voor, in de vorm van een aards paradijs, dat ten onder gaat aan natuurrampen, zoals aardbevingen of vloedgolven. Sommigen denken dat Plato geïnspireerd was door de vulkanische gebeurtenissen op het eiland Santorini (Thera) omstreeks 1600 v.Chr. Anderen veronderstellen dat hij door de verwoesting van Helike in 373 v.Chr. of de mislukte Atheense expeditie naar Sicilië in 415–413 v.Chr. zijn inspiratie voor Atlantis kreeg. Omdat Plato de verwoesting van Atlantis in verband brengt met de vloed van Deucalion wordt ook wel verondersteld dat hij zich liet inspireren door een zondvloedverhaal.

Volgens Plato’s dialogen zelf waren Egyptische priesters van Saïs de inspiratiebron voor Solons verhaal. Solon was een verwant en vriend van Dropides, de overgrootvader van zowel de oligarch Critias als Plato. Critias was een neef van Plato’s moeder. Critias bewaarde aantekeningen, waarin Egyptische namen in het verhaal naar het Grieks waren overgezet.^[2]

De Egyptische priesters begonnen hun verhaal over Atlantis met de mythe van Phaëton, de zonnezoon die met de zonnewagen op de aarde afkoerste, door Zeus met een bliksem uit de hemel werd geschoten en met fragmenten van het zonnewagenwrak op aarde neerstortte: Eens zou Faethon de wagen van zijn vader hebben ingespannen maar hij kon die niet in diens baan houden: daardoor vloog alles op aarde in brand terwijl hij zelf door de bliksem omkwam. Zo verteld lijkt dit een legende, maar het is een feit dat de hemellichamen die rond de aarde draaien van hun baan afwijken waardoor met grote tussenpozen alles op aarde in een zee van vuur ondergaat. (Timaios, 22C)^[3]

Volgens Plato hadden Atlantische koningen macht over delen van het continent aan de overzijde van de Atlantische Oceaan.^[4]

Herodotus

Plato heeft het woord ‘Atlantisch’ niet verzonnen. De geschiedschrijver Herodotos (ca. 485 – tussen 425/420 v.Chr.), die éérder schreef dan Plato (ca. 427 – 347 v. Chr.), vertelde in zijn Historiën al over een ‘Atlantische’ zee voorbij de Zuilen van Heracles (I, 203), de berg Atlas de ‘Hemelzuil’ in ‘Libya‘ en de bewoners daar, die naar de berg ‘Atlantes‘ werden genoemd (IV, 184).^[5] Vóór Herodotus schreef Anaximander (ca. 610-ca. 546 v. Chr.) van Miletus, die een ‘eerste’ wereldkaart maakte (tussen 580 en 570 v. Chr.), al over de Atlantische Oceaan.^[6]

Oudere schrijvers als Homeros (8e eeuw) en Hesiodos (8e/7e eeuw) bedoelden met de berg Atlas de Piek van Tenerife, een van de Canarische eilanden. Zij hadden die kennis van Phoenicische bronnen.^[7]

Herodotus noemde ook het eiland Erytheia (van erythos, rood), voorbij de Zuilen van Hercules, in de Oceaan, bij Gades (Cadiz), waar de reus Geryon woonde (Boek IV,8). Heracles nam volgens de Griekse mythologie Geryons koeien mee en trok oostwaarts naar Scythia.

Atlantis volgens Plato

De Griekse filosoof Plato (427-347 v.Chr.) was, zover als nu bekend is, de eerste die over Atlantis schreef. De Timaios en Kritias zijn mogelijk Plato’s laatste werken, ‘een soort literair testament. Sommigen nemen zelfs aan dat de dood hem overviel toen hij aan de Kritias schreef. (..) Menigeen oppert dat het geheel een trilogie had moeten worden, met als derde deel Hermokrates. Er wordt immers ook een toespraak van Hermokrates aangekondigd, en die blijft uit.’^[10]

In een van zijn dialogen, vertelt het personage Critias dat zijn grootvader Critias het verhaal over Atlantis, via zijn vader Dropides, van de grote Solon (638–558 v.Chr.), een van de zeven wijzen, vernomen zou hebben. Dropides was een verwant en goede vriend van Solon. Critias vertelt er verder over in de Critias. Hoe het land eruitzag, is door Plato bij monde van deze Critias in detail beschreven. Onder andere was er op het eiland een tempel gewijd aan de god Poseidon, de god van de zee. Het eiland Atlantis lag buiten de Middellandse Zee, dus nog verder dan de Zuilen van Hercules (de Straat van Gibraltar).

In zijn Timaeus (20D-25D) en vooral in Critias (108E-121C) vertelt Plato uitgebreid over een eiland, “groter dan Noord-Afrika en Klein-Azië bij elkaar”, waarvan de bevolking in overvloed en weelde leefde, zo’n 11.600 jaar geleden. Poseidon had Atlantis geloot om er over te heersen. Hephaistos en Athena leidden de Griekse staat. Het erechtheion was in de stad Athene voor hun zoon Erechtheus opgericht. “(..) voor (..) de Zuilen van Hercules (..) lag een eiland. Vanaf dat eiland (..) kon de reiziger van toen oversteken naar de andere eilanden. En vanaf die eilanden kon je heel het tegenovergelegen continent bereiken waar die oceaan ophield. (..) dáár heb je een echte oceaan en het vasteland dat hem omsluit verdient in elk opzicht zonder meer de naam continent. (..) Zij [de koningen] beheersten heel het eiland [Atlantis], vele andere eilanden en delen van het continent.”^[11]

Tijdens een bezoek aan Egypte zou Solon in de stad Saïs een oude priester ontmoet hebben, die hem uitvoerig vertelde over de overwinning van de Grieken op “een machtig leger dat, vanuit een ver punt in de Atlantische Oceaan, oprukte om Europa te veroveren. De indringers kwamen van een eiland Atlantis, buiten de Zuilen van Hercules” (de huidige Straat van Gibraltar). “(..) ze hadden het voor het zeggen in Libië tot aan Egypte toe en in Europa tot Tyrrhenië (Italië).”^[12]

De ligging van Atlantis

Een kaart van Atlantis uitgegeven door Athanasius Kircher (Amsterdam, 1665). Hier is het noorden onder en het zuiden boven. Links zijn Spanje en Afrika nog zichtbaar en rechts Amerika.

Een kaart van de plaats waar Atlantis volgens de meeste theorieën gelegen zou hebben: mét de Azoren midden in de Atlantische Oceaan. Ook aangegeven de invloedssferen van Atlantis op de omringende continenten, althans volgens Ignatius Donnelly. Gepubliceerd in het boek van Ignatius Donnelly Atlantis: The Antediluvian World (New York, 1882). De aangegeven Mid-Atlantische Rug was pas ontdekt door de Challenger-expeditie (1872-1876). Ook is op de kaart de onderwater rug weergegeven, die mogelijk Madeira met de kust van Portugal verbond, ontdekt door het schip de Gettysburg.

De wereld zoals die er volgens Herodotus uitzag, met links in Noordwest-Afrika de aanduiding “Atlantes“.

Door de jaren heen zijn er talloze ideeën over de ligging van Atlantis verschenen. Geen enkel idee kan als een wetenschappelijke theorie worden beschouwd: goede onderbouwing ontbreekt altijd. Er is wel beweerd dat Atlantis gevonden zou zijn in de buurt van de Azoren, Amerika, Scandinavië, de Noordzee, Malta, Thera, de Britse Eilanden, het eiland Cuba, Zuid-Spanje, Kreta, Cyprus, Santorini, de Canarische Eilanden en Antarctica. Ook worden wel Egypte, Indonesië, Madagaskar, Mauritanië en Australië genoemd als mogelijke plaatsen van Atlantis.